তোমাৰ একান্ত দাবী–
কবিতা এটি লিখি দিয়া
কাক লৈ লিখো কবিতা
কেচাঁ আবেগৰ বোল সানি
কবিতা লিখিবলৈ আহছোনকি
প্ৰেমৰ পৃথিৱীত আমিবোৰ পণ্য
সমাজ-ৰাজনীতিত আমিবোৰ অসহায়
কাক লৈ লিখো কবিতা
গছ-বনৰ পৃথিৱীখন
সিও আজি জ্বলি জ্বলি মৰুভূমি
কবিতাৰ বাবে আছে মাথো
বিষাদৰ শব্দ
বিষাদৰ শব্দ লৈ
লিখিব পাৰে জানো কবিতা।
— চয়নিকা বৰা
কালিয় দমন
লেখক:
সূত্ৰ-ঐছন পুত্ৰশোকে তাপিত হুয়া যশোদা যৈচন কৰুণ বিলাপ কয়ল তাহে দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত॥ ৰাগ কৌ॥ জতিমান॥
ধ্ৰুং-এ সুত মাধৱ হে কি মেৰি কপাল।
কহিৰ দাৰুণ সৰ্পে তেৰি ভৈল কাল॥
পদ-কাহা যাঅ অগনি জালিআ মেৰি গাৱ।
কোন আহি হামাক বোলব অব মাৱ॥
ধূলা ঝাড়ি কাহাক ধৰব বোকে তুলি।
হৃদয়ে ধাকুড়ে যশোমতি এহি বুলি॥
এ গৃহে গোধন ধন সাঞ্চো কাৰ তৰে।
কোনে পান কৰব গোৰস মেৰি ঘৰে॥
মধুৰ অধৰে ধৰি বজাইবে বেণু।
পদ-গৰজি দৰপে সৰপ বিশাল।
পেখি নিৰীখএ ৰূপ গোপাল॥
সূত্ৰ-ঘন-শ্যাম পীতবাস শ্ৰীবত্স কৌস্তুভ কিৰীট কুণ্ডল, কঙ্কণ-কেয়ূৰ ৰঞ্জিত গোপালক পৰম কমনীয় ৰূপ নিৰেখি খঙ্গে যৈছে মৰ্মথানে শ্ৰীকৃষ্ণক দংশল, তা দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
পদ-কৌতুকে কৰতু কেলি বনমালি।
মৰমথানে খেদি দংশল কালি॥
বেঢ়ল লাঞ্জেহি ভূজগ প্ৰৱন্ধে।
ৰহল গোপাল পড়ি সৰ্পক বন্ধে॥
সূত্ৰ-পৰম ঈশ্বৰ শ্ৰীগোপাল মনুষ্য-চেষ্টা দৰশি, বিষ লাগি মৃতক স্বভাবে সৰ্পক বন্ধনে পড়ি ৰহল। তাহে পেখি শিশুসৱ প্ৰাণ অন্তৰীক্ষ ভেল। হা, হা স্বামী, কি ভেলি, হামাক প্ৰাণে জীয়াই, তোহোঁ আপুনে ৰমল। তোহো বিনে কৈছে হামু জীৱন ৰাখব বোলি, কৃষ্ণক মুখ নিৰেখি বহুল বিলাপ কৰিএ হ্ৰদক তীৰে ৰহল।
শ্লোক
ততো নানাদ্ভুতং দৃষ্টা ব্ৰজে নন্দাদয়স্তথা।
কৃষ্ণো মৃত ইতি মত্বা তং দ্ৰষ্টুং যযুৰাকুলাঃ॥
সূত্ৰ-তদনন্তৰে গোকুলত নানা বিমঙ্গল মিলল। ঘন ঘন ভূমিকম্প যাইঃ নিৰ্ঘাত পৰেঋ ঘৰে ঘৰে ফেৰুআ আৰাৱ কৰেঃ আনাবাএ বৃক্ষসৱ উভৰি পৰেঃ স্ত্ৰীক দক্ষিণ পুৰুষক বাম ফন্দে। তাহে পেখি সবলোক মহাভীতি ভেল। যশোদাক হৃদয় কাম্পে। হা হা প্ৰাণপুত্ৰ গোপালক মৰণ মিলল বোলি হৃদএ মুষ্টি হানিএ কহু শ্ৰীকৃষ্ণক দেখিতে গোপ-গোপী সহিত নন্দ-যশোদা বৃন্দাবন প্ৰৱেশি যৈছে চললি, তাহে দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি॥
গীত॥ ৰাগ-শ্ৰীগৌৰী॥ পৰিতাল॥
ধ্ৰুং-যশোদা আৱে আকুলি শোকে ফোকাৰে দুখিনী।
সঙ্গে চললি তাপে যতএ গোপিনী॥
পদ-ধ্বজ বজ্ৰ পঙ্কজ দেখিতে দহে আগি।
ডাকেৰে গোপাল প্ৰাণ গয়ো কাহা লাগি॥
নৰহে সন্তাপে প্ৰাণ দেখু আন্ধিআৰী।
কহতু শঙ্কৰ গতি মুকুতি মুৰাৰি॥
সূত্ৰ-ঐছন পৰম সন্তাপে বিলাপ কৰি গোপালক খোজগোড়ি যাহিতে গোপ-গোপী সহিতে, নন্দ-যশোদা হ্ৰদক তীৰ পাৱল। বিদূৰতে দেখল, গোপ-শিশুসৱ হ্ৰদক নিৰেখি বাৰাৱে ক্ৰন্দন কৰৈছে। তাহে পেখিপৰম আকুলভাৱে লৱড়ি যাই দেখল। কি ভয়ঙ্কৰ সৰ্পক বন্ধে পড়ি শ্ৰীকৃষ্ণক মৃতক ভাৱে ৰহৈছে; চক্ষুত নিমেষ নাহি, দৰ্শন নিষ্প্ৰাণ নাসাত বাউ খেলে নাহি। তাহে পেখি, গোপ-গোপীক ধাতু অন্তৰীক্ষ ভেল। হা কৃষ্ণ, হা কৃষ্ণ বোলি পৰম ঊৰ্মি কএ ক্ৰন্দন কৰিতে লাগল। নন্দ-যশোদা মৃতক পুত্ৰক মুখ নিৰেখি প্ৰাণ অন্তৰীক্ষে দিশ দশ আন্ধাৰি পেখি শোকৃ-ঝমকে মূৰ্চ্ছিতহুয়া পড়ি ৰহল।
শ্লোক
ততঃকৃষ্ণমুখং ৱীক্ষ্য গোপ্যো বিৰহকাতৰাঃ।
ৰুদুঃ সুস্বৰন্তীব্ৰং শোকশল্যেন্ ধৰ্ষিতাঃ॥
সূত্ৰ-তদনন্তৰে, গোপীসৱ কৃষ্ণক শোক-শল্যে পীড়িত হুয়া প্ৰাণ ধৰএ নপাৰি প্ৰাণ-গোপালক মুখ নিৰেখিতে নয়নক নীৰ ধাৰে বহি যাই, আৰ্ত্তৰাৱে মাটি লোটি ক্ৰন্দন কৰিএ বোলল॥
গোপীসৱ-হে প্ৰাণবন্ধু মাধঅঃ হামু কিঙ্কৰি সৱক ছোড়িঃ কৈছে চলৈছঃ হে নাথঃ হামাক সঙ্গে নিআ যাৱ। তোহে বিনে জীৱন নাহি ধৰব। বুলি সে ভকতবত্সল গোপাল বহুত খেদ কয়কহু, অমৃত দিষ্টি নিৰেখি ততকাল জীয়াঅল।
শ্লোক
কৃষ্ণস্যামৃতদৃষ্ট্যালং লব্ধপ্ৰাণঃ কুমাৰকাঃ।
প্ৰীতাস্তে চৰণৌ নেমুৰ্যথা স্বপ্তাত্ সমুথ্থিতাঃ॥
সূত্ৰ-কৃষ্ণক অমৃত নিৰীক্ষণ পাই, পুনৰ্বাৰ প্ৰাণ আৱল। বত্স বত্সপালসৱ স্বপ্নৰ জাগি যৈছে উঠি বৈঠল। অন্যোঅন্যে কহৈছে।
বালকসব-আহে সখিসৱ, দেখো ওহি বিষ জলপানে প্ৰাণ ছাড়ি মৰল, কৃষ্ণক প্ৰসাদে পুনৰ্বাৰ বৰ্ত্তল।
সূত্ৰ-ওহি বুলি পৰম প্ৰীতি হুয়া, কৃষ্ণক চৰণে প্ৰণাম কয় বোলল।
বালকসব-আহে স্বামী, ওহি বিষ-পানী পিএ প্ৰাণে মৰল হামি তোহাক প্ৰসাদে পুনৰ্বাৰ উপজল। তোহাৰি চৰণ সেৱাক মহিমা কি কহব স্বামী॥
সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ণ সবাকে আলিঙ্গি আশ্বাস কয়ল।
শ্লোক
তত্ৰ বালিয়ভুজগঃ ভগৱান ভৱভাৱনঃ।
দুৰীকৰ্ত্তুং মনশ্চক্ৰে হ্ৰদাদ্দৈত্যনিসূদনঃ॥
সূত্ৰ-দুৰন্ত বিষ বীৰ্য্য প্ৰতাপে প্ৰচণ্ড কালি-সৰ্পক দমি দূৰ কৰিতে প্ৰৱন্ধ কয়কহু, পীতবস্ত্ৰ কটিত মেহ্ৰাৱল। কদম্ব বৃক্ষে চড়ি কহু, বিষময় কালি হ্ৰদে ঝাম্প কয়ল, সে অনন্ত বীৰ্য্যক প্ৰচণ্ড প্ৰতাপে, হ্ৰদক ঊৰ্মি উথলি, আন্দোল মিলল। শ্ৰীকৃষ্ণ পৰম কৌতুকে জল-মাঝে, যৈছে কেলি কয়ল, তাহে দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীতঃৰাগ কানড়॥ পৰিতাল॥
ধ্ৰুং-কালিন্দী জল মহ খেলে যদুৰায়া।
বালেক বেঢ়ি বংশী বজায়া,
যৈচে নাচে কানু চৰণ চলায়া॥
পদ-নীল তনু তথি পীত পিচোৰি।
নৱ ঘন যৈচে চমকে বিজুৰি॥
কৌস্তভ কণ্ঠ কৌটি নৱ সুৰ।
কুণ্ডল ঝলমল ঝনকে কেয়ূৰ॥
জল মাজে দুহু বাহু আফালি।
ক্ৰীড়া কৰতু বাৰি বনমালী॥
ঊৰ্মি উথলি হ্ৰদ কৰু ৰোলে।
কৃষ্ণ কিঙ্কৰ শঙ্কৰে বোলে॥
সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ণ ঐছন জল-কেলি কৰিতে, হ্ৰদক পৰম আন্দোল মিলল। প্ৰচণ্ড ঊৰ্মিক ৰোল বহুতদূৰ গৈল।
শ্লোক
নিশম্য হ্ৰদনিৰ্হ্ৰাদ সম্বাদমিয়দমম্ভুতম্।
আগত্য ত্বৰিতং কালিঃ ক্ৰোধেনাদশদচ্যুতম্॥
সূত্ৰ-তদনন্তৰে হ্ৰদক আন্দোল কল্লোল ৰোল শুনিও, কোপে কম্পমান পৰম দৰ্পে সৰ্পৰাজ কালি কোপে, যৈছে খেদি আসি কহু, মৰ্মথানে শ্ৰীকৃষ্ণক দংশি লাঞ্জে মেহ্ৰাৱল, আহে লোক, তাহে দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি॥
গীতঃৰাগ-আশোৱাৰী॥ পৰিতাল॥
ধ্ৰুং-আৱে কাল কালি বলিআৰা।
কৰতু তুলি ফেট ফোতকাৰা॥
চাৰৱ বিহানে কে না মেলি মেৰি ধেনু॥
বিনা দোষে প্ৰাণপুত্ৰ তেজলি হামাৰি।
হৰয় চেতন দিশ দেখু অন্ধিআৰি॥
তোহাৰি জননী হেৰা মৰি যাঞুঁ তাপে।
কহতু শঙ্কৰ যশোমতীক সন্তাপে॥
সূত্ৰ-ঐছন পৰম বিলাপ কয়, যশোদা ডাকি বোলল।
যশোদা-অএ ক্ৰুৰ পাপী সৰ্প, পুত্ৰক প্ৰাণ লেলি তাহেক সংগে দংশি হামাক মাৰহ।