নিসংগতা

তোমাতে আৰম্ভ মোৰ দিন

শেষ হয় মোৰ ৰাতি

নিসংগতাক উপহাৰ দি

তুমি আতৰি গ’লা

সকলো দুখ উচুপি উঠিল

তুমি গুচি যোৱাৰ পাছত

সাৰ পাই উঠিল

পৃথিৱীৰ সকলো নিষিদ্ধ নদী

তুমি এবাৰ চাই যোৱা

সেই নিসংগ মুহূৰ্তবোৰ।

— বৰ্ণালী শইকীয়া

শ্ৰীৰামবিজয়

আগৰ অংশ

সূত্ৰ। . তদনন্তৰে মণিমন্ত্ৰ মন্ত্ৰী ৰাজাসৱক আনিয়ে যৈচে মহাসভা মিলাৱল, তা দেখহ, শুনহ, নিৰন্তৰে হৰি বোল॥
গীত॥ ৰাগঃকানাড়া॥ তালঃপৰিতাল॥
ধ্ৰুং॥ আৱে ৰাজাসৱ ধৰি শৰ চাপে।
কাম্পে ধৰণী পৰম প্ৰতাপে॥
পদ॥ বাহু কাণ্ডে খাণ্ডা উড়ি হাত।
দশন কামুৰি ঝাঞ্চাৰে মাথ॥
দৰপে কৰন্ত মাৰ ধৰ ৰোল।
আৱল ৰাজা সভাকেৰি কোল॥
সূত্ৰ॥ সে ৰাজাসৱ ঐচন বীভত্স ভাৱনা কয় এক পাশ হুয়া সভাত বৈঠল॥
শ্লোক॥
সখীভিঃ সাকমভেদ্যং জানকীং জনকো হুনয়ত্।
মহেশধনুঃ স্কন্ধে নিধায় শোভিতাং সভাম্॥
সূত্ৰ॥ তদনন্তৰ, ৰাজা জনক অভ্যন্তৰ প্ৰৱেশিয়ে, মহেশক অজগৱ ধনু কন্ধে কৰিয়ে, দুহিতা সীতাক বস্ত্ৰ অলঙ্কাৰে মণ্ডিত কৰিয়ে, সুবৰ্ণ পঙ্কজমালা হাতে দি এ কহু, সখীসৱ সহিত, যৈচন উত্সৱ উত্সুকে সভা প্ৰৱেশ কৰাৱল তাহে দেখহ, শুনহ, নিৰন্তৰে হৰি বোল।
গীত॥ ৰাগঃসুহাই॥ তালঃচুটকলা মান॥
ধ্ৰুং॥ জানকী কামিনী কৌতুকে চলে লীলাই
সখী সৱ সঙ্গে ৰঙ্গে কৰত কেলি
মেলি আঞ্চোল দুলাই॥
পদ॥ নৱ পিউ পৰশ ৰসিক কৰু বালা
মালা কৰতলে লোলে।
চৰণ ৰঞ্জিত মণি মঞ্জিৰ ঝনকিত
কঙ্কণ কিঙ্কিণী ৰোলে॥
মত্ত গজ গামিনী কামিনী মাই
যাই নিজ পিউ পাশা।
হেৰিয়ে নৃপসৱ মদনে দহনু মন
কহতু কৃষ্ণক দাসা॥
সূত্ৰ॥ ৰাজ নন্দিনীক নৱ-যৌৱন ৰূপ-লাৱণ্য নিৰেখি ৰাজাসৱক কাম বাণে পীড়ল; অচেতনে মূৰ্চ্ছিত হুয়া পৰল; পুনু চেতন লভিয়ে উঠি কহু,পৰাম আকুল ভাৱে, সীতাক কাতৰ কয় বোলল।
ৰাজাসৱ বোল॥ হে প্ৰাণেশ্বৰী, কামসাগৰে মগন ভেলো, নিস্তাৰ কৰহ।

সূত্ৰ॥ কাহু মুখে আঙ্গুলি লৈয়া বোলল॥
অন্য ৰাজা বোল॥ হে ৰাজনন্দিনী!মদন হামাৰ মন মৰ্দয়। প্ৰিয়ে!হামাক হস্তে পৰখ!
দশনে খেৰ কামুৰি কাহু বিনয়ে বোল॥ হে সুন্দৰী!মদন বাণে হামাৰ প্ৰাণ ফুট যায়। বচন অমিয়া ৰস বৰষি হামাক জীয়াঞো।
কাহু কামে ভুলি বোলয়॥ হামাৰ গৃহে যত মহাদৈ থিক, সৱ তোমাক দাসী কৰি দেৱবঃ। হামু তোহাৰ চৰণক দাস ভেলোঃহামাৰ আগে খানিক তম্ভিয়ে, কটাক্ষে নিৰেখি প্ৰাণদান দেহ॥
সূত্ৰ॥ ঐচন কামে মত্তহুয়া ৰাজাসৱ, নানাবিধ বীভত্স ভাৱনা কৰয়ঃ পেখি সীতাক সখী কণকাৱতী,মদনমন্থৰা, চন্দ্ৰমতি সূৰ্য্যপ্ৰভাঃ কাহু ৰাজাক গোৰ মাৰি ভৰচয়ঃ কাহু হাতে পাৱে ঠেঙ্গনা মাৰয়, কাহু বস্ত্ৰ গলে বান্ধিয়ে, দুই তিনি সখীয়ে ধৰিয়ে ঘসাৱেঃ সে সৱ দুখকো নগনয়ঃ তথাপি নৃপকুমাৰীক কাতৰ কয় থিক। অয়ে লোক, হৰি ভকতিহীন, কামাতুৰ পুৰুষৰ দুখ দেখহ জগতক মাতা জনকনন্দিনী, তাহেক জানৱে নাহি ইহা জানি নিৰন্তৰে হৰি বোল॥
শ্লোক॥
জগাদ জনকো বাক্যং পশ্যতৈতত্ ধনুৰ্নৃপাঃ
ইদং সজ্যং কৰোতি যঃ তস্মৈ সীতাং সমৰ্পেযম্॥
সূত্ৰ॥ জনক ৰাজা ৰাজসভাক স্বস্থ কয় বোলল॥
জনক ৰাজা বোল॥ আহে ৰাজাসৱ। হামু সত্যবাণী কহৈছি তা শুনহ। সীতাক বিৱাহ নিমিত্ত চিন্ততে ওহি মহেশক ধনু গগণ হন্তে পড়ল। তদনন্তৰ আকাশী বাণী শনলঃ ওহি ধনুত যে গুণ দিতে পাৰয়, তাহেক মাথে কুসুম মালা দিএ, সীতা স্বামী বৰবঃ ইহা সত্য জানি যত্ন কৰহ॥
সূত্ৰ॥ ওহি বাক্য শুনি সতধনু নাম ৰাজা পৰম আড়ম্বৰে কাচি গিয়া পহিলেহি ধনুক ধৰল, দশন কামুৰি গুণ দিতে, চিত হুয়া পৰল। তদনন্তৰ চন্দ্ৰকেতু ধনু ধৰি কহোঁ, কথংকমপি উল্লাসি ধনু সহিতে পৰল। তা দেখি ৰাজা পুৰঞ্জয়, পৰম আটোপে ধনু ধৰি কহোঁ, শৰীৰক বলে লাৰিতে নপাৰি উফৰি পৰলঃ তদনন্তৰ ৰাজা কুমুদাক্ষ কটিত বস্ত্ৰ কাচিকহু অধৰ কামুৰি ধনুক দোংগ দিয়া তুলি মাহাপ্ৰাস পাই বিক্ষপ কৰল, লাজ হুই সমজ্যাত পাৰি হাত-পাৱ আচাৰয়॥
শ্লোক॥
ৰামমাহ মুনিৰ্বত্স কিন্নিৰিক্ষোহ তিষ্ঠসি।
কৌশল্যানন্দনোতিষ্ঠ ত্বং সজ্যং কুৰু কাৰ্ম্মুকম্॥
সূত্ৰ॥ হে সামাজিক, ৰাজা সৱক পৰম বীভত্স দেখিয়ে মুনি ৰামক বোল।
বিশ্বামিত্ৰ বোল॥ হে কৌশল্যানন্দন! তুহু কি নিমিত্তেঅ আপেখি ৰহৈছ। উঠহঃ ওহি ধনুত সত্বৰে গুণ লগাৱ।
ৰামজন্দ্ৰ ঋষিক প্ৰণামি বোলল॥ আহে মুনিৰাজ! হামু বালকঃ ওহি ধনু বজ্ৰাধিক কঠিন। ইহাত গুণ দিতে হামাৰ সামৰ্থ্য কৈচন হোই। তথাপি তোহাৰ আজ্ঞা পালি যত্ন কৰব। যে ধনুত গুণ দিতে মহাৰাজাসৱ নাহি পাৰল, ইহাত হামাৰ কোন লাজ নাহি॥
সূত্ৰ॥ ওঁহি বুলি ৰামচন্দ্ৰ পীতবস্ত্ৰে কাচন কাচি লীলায়ে চলল, পেখি ৰাজসৱ বিহসি বোলয়॥
ৰাজাসৱ বোল॥ ওঁহি কাহেক চৱাল, কি উপালম্ভ ভেলি॥
সূত্ৰ॥ শ্ৰীৰাম অজগৱ ধনুক বাম হাতে ধৰি কহু যৈচে কুসুমমালাক উৰ্দ্ধক খেপি পুনৰ্বাৰ লুম্ফি ধৰল, পেখি ৰাজাসৱক মুখ মলিন ভেল॥
শ্লোক॥
ধৃতে চাপে শ্ৰীৰামেন সীতা শঙ্কিত মানসা।
অনন্তং কচ্ছপং পৃথিং যাচমানা জগাদ সা॥
সূত্ৰ॥ হে সামাজিক লোক! যেনখন ৰামচন্দ্ৰ অজগৱ ধনু ধৰল, সীতা শঙ্কিত ভাৱে চিন্তিত ভেলি! হাঁ হাঁ হামাৰ স্বামী পৰম সুকুমাৰ নবীন বয়স। বজ্ৰাধিক কঠিন মহেশক ধনু, ইহাত গুণ দিতে স্বামী জানো নাহি পাৰয়ঃ হাঁ হাঁ পিতা, কি দাৰুণ কৰ্ম কয়লি।
সূত্ৰ॥ ওহি চিন্তি পৃথিৱীক কাতৰ কয় বোল॥
সীতা বোল॥ হে মাৱ বসুমতি! তুহু থিৰ হুয়া ৰহবঃ হে পিতা অনন্ত, তুহোঁ ভল্লকয়ে পৃথিৱী ধৰব। হে ঈশ্বৰ কুৰ্মৰাজ তুহো অনন্তক পৃথিৱীক সন্নন্ধে ধৰব। তোৰা সৱক প্ৰাসদে স্বামী যদি গুণ দিতে পাৰয় তব হামু অগতিৰ গতি হয়॥
সূত্ৰ॥ ওহি বুলি সীতা স্বামীক মুখ নিৰেখি ৰহল॥
শ্লোক॥
ৰামস্ত্ত শঙ্কিতাং সীতাং নিৰীক্ষ্য কৃপায়া প্ৰভুঃ।
প্ৰসজ্য সজ্যমকৰোত্ লীলয়াজগবং ধনুঃ॥
সূত্ৰ॥ সে কৃপাময় ৰামচন্দ্ৰ, সীতাক সকৰুণ ভাৱ পেখি তত্কালে লীলায়ে ধনুত গুণ লগাৱলঃ সে ঈশ্বৰ পুৰুষ ৰামচন্দ্ৰ হাসি হাসি অপ্ৰয়াসে, কৰ্ণমানে টানি ধনুত টঙ্কাৰ কৰলঃ ঠাত্কাৰ শৱদে মধ্যখানে ধনু ভাগি পচাৰে ছিড়ল। যৈচন বজ্ৰপাত ভেল তদ্বত্। ৰামক মহামহিমা দেখি, ৰাজাসৱ সচকিত ভেলহ। সীতা ধনুভঙ্গ পেখি আনন্দে মগন হুয়া, যৈচে শ্ৰীৰামক মাথে কুসুমক মালা দিএ স্বামী বুলি বৰল, তা দেখহ, শুনহ, নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি॥
গীত॥ ৰাগঃমাহুৰ॥ তালঃপৰিতাল॥
ধ্ৰুং॥ আনন্দে ৰাজনন্দিনী হাসে।
ৰামক পাশ চললি লয়লাসে॥
পদ॥ স্বামীক মাথে মালা পৰিধাই।
কৰু পৰণাম পাৱে পৰি মাই॥
ধৰি কহোঁ ৰমণী ৰাম হাসি তোল।
স্বামীক কামিনী আঞ্চোলে ঢোল॥
সূত্ৰ॥ হে সামাজিক! সীতা ৰামক স্বামী ভাৱে বৰিয়ে কৰ্পূৰ তাম্বুল যোগাই আনন্দে ৰহল। তাহে পেখি ৰাজাসৱ শোকে কোপে মোহিত হুয়া, ধনুবাণ ধৰিয়ে ৰামক পৰম দৰ্প কৰিয়ে গৰজয়॥
ৰাজাসৱ বোল॥ আয়ে কহেক ছৱাল। আঃ হামাৰ কন্যা ওহি লৈয়া যায়। হামু সৱ ৰাজাক জীৱন ধিক ধিক॥
সূত্ৰ॥ ওহি বুলি ধৰ মাৰ ৰোল আন্দোল বহুত কয়ল॥
শ্লোক॥
শ্ৰুত্বা সীতাভৱদ্ভীতা ভূপালবীৰ বল্কলম্।
ৰুৰোদ বেপিতৱতী পতিং প্ৰত্যনুশোচতি॥